Dünya'da Yükselen Sağ

Yağız Yiğit Yazdı,

Son yıllarda dünyanın birçok yerinde faşizan liderler ve iktidarlar yükseliyor. Bu liderler, popülist söylemleri, milliyetçilikleri, otoriter yönetim tarzları ve azınlıklara yönelik ayrımcı politikaları ile dikkat çekiyorlar. Bu makalede, dünyada yükselen faşist iktidarlar hakkında birkaç örnek vereceğiz ve bu durumun nedenlerini, sonuçlarını ve mümkün olan çözümleri tartışacağız.

Faşist iktidarların yükselişine sebep olan birden fazla faktör var. Bunların başında ekonomik krizler, kültürel değişimler, göçmenlik ve mülteci sorunları, terörizm, ve artan toplumsal bölünmeler geliyor.

Ekonomik krizler, özellikle son yıllarda, birçok ülkede siyasi ve sosyal istikrarsızlıklara yol açtı. Yüksek işsizlik oranları, düşük ücretler, artan işyeri kapatmaları ve kaynakların yetersizliği gibi faktörler, birçok insanın hayat standartlarını düşürdü. Bu durum, toplumda büyük bir hoşnutsuzluğa neden oldu ve insanların daha radikal siyasi görüşlere kaymasına sebep oldu.

Kültürel değişimler de faşist iktidarların yükselişine katkıda bulunan faktörlerden biri. Kültürel ve demografik değişimlere karşı çıkan ve milliyetçilik vurgusu yapan faşist liderler, bu konuda hoşnutsuz olan insanların desteğini kazanıyorlar.

Göçmenlik ve mülteci sorunları da faşist iktidarların yükselişinde önemli bir faktör. Göçmenlerin sayısındaki artış, toplumda korku ve endişe yaratıyor ve göçmenlere karşı hoşgörüsüzlük ve ayrımcılık eğilimlerini artırıyor.

Terörizm de faşist iktidarların yükselişinde etkili olabilir. Terör saldırıları, toplumda korku ve endişe yaratır ve insanları daha otoriter bir liderliğe yöneltebilir.

Son olarak, artan toplumsal bölünmeler de faşist iktidarların yükselişinde önemli bir faktör. Siyasi, toplumsal ve ekonomik bölünmeler, toplumun birbirinden uzaklaşmasına ve hoşgörüsüzlük eğilimlerinin artmasına yol açıyor. Bu da faşist liderlerin, toplumu birleştiren milliyetçi ve otoriter söylemlerle oy kazanmalarına neden olabilir.

Dünya genelinde son yıllarda faşist iktidarların yükselişi dikkat çekiyor.

Bu iktidarlar, otoriter yönetimleri, milliyetçi politikaları ve göçmen karşıtı tutumları ile tanınıyorlar. Latin Amerika'da Jair Bolsonaro, Avrupa'da Matteo Salvini, Viktor Orban ve Marine Le Pen, Hindistan'da Narendra Modi ve ABD'de Donald Trump gibi liderler, faşizmin yükselişinde önemli bir rol oynuyorlar.

Brezilya'da Jair Bolsonaro, Trump tarzı bir lider olarak gösteriliyor ve ülkede yükselen şiddet olaylarından dolayı sert bir tutum sergiliyor. Bolsonaro'nun göreve gelmesi, aşırı sağın Brezilya'daki yükselişinde büyük bir rol oynadı. Bu durum, ülkedeki siyasi istikrarsızlığı artırdı ve bölgesel işbirliğini olumsuz etkiledi.

Jair Bolsonaro 2019 yılında cumhurbaşkanlığına seçildi. Bolsonaro, sağcı, milliyetçi ve popülist bir lider olarak tanınıyor. Göreve geldiğinden bu yana, ormanların tahrip edilmesine izin veren politikaları, eşcinsellere ve kadınlara yönelik düşmanca söylemleri ve COVID-19 pandemisi ile mücadeledeki başarısızlığı ile eleştiriliyor.

Ancak 2022’de yapılan seçimlerde Jair Bolsonaro kaybetti ve demokratik politikaları ile bilinen eski başbakan Luiz Inácio Lula da Silva, Jair Bolsonaro’nun yerini aldı. Böylelikle Bolsonaro’nun faşist yönetimi son buldu ancak Brezilya’da 4 yıl iktidarda kalmış olan Bolsonaro’nun etkileri bir süre daha görülmeye devam edecektir.

Bir diğer örnek olarak, Polonya'da Jaroslaw Kaczynski liderliğindeki Hukuk ve Adalet Partisi (PiS) hükümeti gösterilebilir. PiS, yargı bağımsızlığına müdahale ettiği ve basın özgürlüğünü sınırlandırdığı için eleştiriliyor. Ayrıca, göçmen karşıtı politikaları, kadın haklarını kısıtlayan yasaları ve LGBT haklarını ihlal eden politikaları nedeniyle de eleştiriliyor.

Macaristan'da da Viktor Orban liderliğindeki Fidesz Partisi hükümeti, yargı bağımsızlığına müdahale eden, basın özgürlüğünü kısıtlayan ve göçmenlere karşı sert politikalar uygulayan bir iktidar olarak tanınıyor. Orban'ın liderliğindeki hükümet, LGBT haklarını da ihlal eden politikalar uyguluyor.

Hindistan'da Narendra Modi, Hindu milliyetçiliği ve aşırı sağcı politikaları ile tanınıyor. Modi liderliğindeki Bharatiya Janata Partisi (BJP), ülkede son yıllarda yükselen milliyetçi ve ayrılıkçı hareketleri destekliyor. Bu durum, özellikle Müslüman azınlık gruplarına yönelik baskıları artırdı.

ABD'de, Donald Trump'ın başkanlığı sırasında, aşırı sağın yükselişi de dikkat çekti. Trump, sık sık göçmen karşıtı söylemleri ve Müslüman ülkelere getirdiği seyahat yasağı ile eleştirildi. Ayrıca, Charlottesville'deki "Birleşik Sağcılar" tarafından düzenlenen ırkçı protestolarda, "her iki tarafta da iyi insanlar" olduğunu söylemesi, büyük tepki topladı.

Avrupa'da, faşist partilerin yükselişi, özellikle mülteci krizinden sonra hız kazandı. Almanya'da Alternatif için Almanya (AfD) partisi, Fransa'da Milliyetçi Cephe Partisi (FN) ve İtalya'da Fratelli d'Italia (İtalya'nın Kardeşleri) gibi partiler, hızla güç kazandılar. Bu partiler, özellikle İslam karşıtlığı ve göçmen düşmanlığı gibi konularda sert bir tutum sergiliyorlar.

“Tanrı, aile, vatan” İtalya'da faşist iktidarların yükselişine tanık oldu. 2021 yılındaki genel seçimlerde, aşırı sağ partinin zaferi, İtalya'da siyasi dengeleri alt üst etti ve ülkeyi uzun süren bir siyasi belirsizliğe soktu. Bu süreçte, popülist liderlerden Giorgia Meloni, İtalya'nın siyasi ve sosyal ortamında etkili bir figür haline geldi. Meloni, LGBT karşıtı söylemleri ve radikal milliyetçi politikalarıyla ün kazandı ve hükümette yer aldığı dönemde İtalya'nın AB politikalarına meydan okudu. Bu durum, İtalya'nın siyasi istikrarını zayıflattı ve ülkede birçok tartışmayı beraberinde getirdi.

Yukarıda verilen örnekler dünya genelinde faşist liderlerin ve iktidarların yükselişinin birkaç örneğidir. Bu durumun nedenleri arasında küreselleşmenin yarattığı ekonomik, sosyal ve kültürel değişimler, mülteciler ve göçmenlerin artan sayısı, terörizm, İslamofobi, radikal milliyetçilik, ekonomik durgunluk ve sosyal eşitsizlikler gibi faktörler sayılabilir.

Faşist iktidarların yükselmesi, demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü gibi temel değerlere zarar verir ve toplumsal bütünlüğü bozar. Ayrıca, faşist iktidarlar, genellikle, tek tip düşünceyi dayatır, muhalifleri baskılar, ifade özgürlüğünü kısıtlar, toplumda kutuplaşmayı arttırır ve uluslararası ilişkileri olumsuz etkiler.

Bu nedenle, faşist iktidarların yükselmemesi ve mevcut iktidarların, demokratik değerlere uygun hareket etmeleri, insan haklarını korumaları ve hukukun üstünlüğünü sağlamaları önemlidir. Ayrıca, demokratik toplumların faşizme karşı birlikte hareket etmeleri, uygun önlemleri alarak ve insan haklarına saygı göstererek faşizmin yükselmesini engelleyebilir.