Bir Rapor, İklim Krizi ve Türkiye

Deniz Bilirgen yazdı,

Türkiye son yıllarda felaketlerden payını almış bir ülkedir. Orman yangınları, ülke genelinde ve özellikle doğu illerinde artan kuraklık gibi olaylar ülkeyi derinden etkilemiştir. Daha bir sene önce çıkan orman yangınları Türkiye’nin hem bitki örtüsüne hem halkına hem de ormanlarda yaşayan hayvanlarına zarar vermiştir. Ülke genelinde iklim değişikliğine bağlı kuraklıklar meydana gelmektedir ve özellikle Güneydoğu Anadolu bölgesinde feci derecede bir kuraklık ve çölleşme gözlemlenebilir. Ülkemizin sıcaklık değerleri de iklim değişikliğinin etkisi ile bozulmuş ve bazen kavurucu sıcaklıklar bazen de dondurucu soğuklar gözlemlenebilir.

Orman yangınları o bölgenin bitki örtüsünü adeta yok ediyor ve hayvanların yaşam alanları yok oluyor. Bu da canlı çeşitliliğini ve o bölgenin ekosistemini bozuyor. Orman yangınları kontrolden çıktığında bölgedeki tarım arazileri ve yerleşim yerleri de yanıyor. Bu da mal ve can kaybına sebebiyet veriyor. Yangınların sebepleri ise mangallarda söndürülmeyen ateşler, cam kırıkları, kasıtlı bir şekilde ateşe vermek, gibi sebepler gösteriyor ki insan etkisinin de bu ormanların tahrip ve yok olmasında etkisi var. Bu ormanların yok olması da sel taşkınları ve erozyona neden olmaktadır.

Kuraklık ülkemizde gittikçe artan bir problem. Bu problemin en şiddetli hissedildiği bölge Güney Anadolu bölgesidir. Güney Anadolu’daki durumun böylesine ekstrem olmasının sebebi zaten bulunduğu konum diğer bölgelerimize göre daha az yağış alan bir konum iklim krizinin etkilerinden biri olan sıcaklık artışı ile gittikçe daha az yağış almaya ve artık çölleşmeye başlamıştır.

Gittikçe azalan yağış miktarları, yükselen sıcaklıklar, kötü toprak yönetimi… Bunların sebep olduğu çölleşme gibi sebeplerden ötürü Güney Anadolu en kurak yıllarını geçirmektedir ve bu kuraklık ülke genelinde de yükselen sıcaklıklar ile görülmeye başlamıştır. Bu durum Güney ve İç Anadolu bölgesindeki tarımı kötü etkilemektedir ve bu etkinin sonucu olarak çiftçiler zarara uğramış ve tarımsal ürünler pahalanmıştır.

Orman yangınlarını önleyebilmek için ilk başta vatandaşların ormanlarda ateş yakmamalarını ve ormanları kirletmemelerini sağlamak lazım. Tüm topluma büyük görev düşüyor ve duyarlı olmaları gerekiyor. Devletimizin ormanlarda yapılan faaliyetleri denetlemesi de çok önemlidir. Orman yangınlarının nedenleri tartışılır ama bunlardan bir tanesi bu yangınların belirli kişiler tarafından o bölgeyi imara açmak amacıyla yaptığı düşüncesidir. Zira 2019 yılında çıkan yangınlarda sebep olarak çok fazla kez ‘’faili meçhul’’ ifadesini görürüz.

Peki, bütün bir toplum olarak sahip çıkmamız gereken bu güzel ormanlara sahip çıkılacağı yerde neden bu yangınlardan sonra o arazilere oteller dikildi? Neden o araziler koruma altına alınmadı? O araziler gerçekten kurtarılamaz mıydı? Bu yüzden belki en büyük alınabilecek önlemlerden bir tanesi bu ‘’faili meçhul’’ yangınların olmasını engellemek ve bu ormanları gerçekten korumaktır. Orman yangınlarına müdahale ve bu müdahalenin hızlı ve etkili olması da önemlidir. Devletimizin imkanlarının son çıkan yangınlarda kısıtlı olması şüphesiz vatandaşı tedirgin etmiştir. Evleri, tarlaları yanmış halkı yalnızca teselli etmek yeterli olmayacaktır. Ülkemizin envanterini bu yangınlara müdahale edilebilecek uçaklar ve ekipmanlarla doldurmanın çok kıymetli olacağını düşünmekteyim.

Hatırlatmakta fayda vardır, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 169. maddesinde diyor ki ‘’Yanan ormanların yerinde yeni ormanlar yetiştirilir, bu yerlerde başka çeşit tarım ve hayvancılık yapılamaz.’’ Bu gösteriyor ki bütün bu yangınlarda yanan arazilerin yeniden ormanlaştırılması zorunludur yani bu bölgelere otel yapılamaz, tarıma ve hayvancılığa açılamaz.

Kısacası orman yangınlarının önlenmesi için önce halkın bilinçlenmesi ve ciddi biçimde eğitilmesi gerekmektedir. Ormanın korunması, olası bir yangında devletin envanterinin dolu, personelinin hazır olması da çok çok değerlidir. Ormanlarımızın yok olması ciddiye alınması gereken ve ülkemiz için hayati bir konudur. Devletimizin yangınlar için uçak, kara ekipmanı ve personel yatırımlarına daha fazla öncelik vermesi ve bütçe ayırması gerekmektedir.

Ülke genelinde kuraklık ve su krizinin olduğu bir gerçek ama hem konumu itibariyle hem de insan ve iklim değişikliği etkisiyle bu kuraklıktan en ekstrem şekilde etkilenen bölge Güneydoğu Anadolu bölgesidir. Güneydoğu Anadolu bölgesindeki bu kuraklığın sebeplerinden en önemlisi iklim değişikliği yüzünden değişen yağış miktarıdır. Bazı yerlerde çok yağarken bazı yerlerde maalesef neredeyse hiç yağmıyor.

Bunun dışında GAP ile yapılan sulama çalışmaları da kuraklığı daha da zorlayıcı bir duruma getirmiştir. Bu gibi yetersiz olarak tanımlayabileceğimiz toprak yönetimleri de iklim değişikliğinin etkilediği sıcaklık ve yağış miktarlarının üzerine eklenince Güneydoğu bölgemiz adeta bir çölleşme tehlikesi ile karşı karşıya…

Bu durum aynı zamanda bizim su krizimizi de önemli derecede etkilemektedir. Bu durumun tersine çevrilmesini sağlamak için yapılacakların başında iklim krizinin etkisini azaltmak için tam organik tarıma geçilmesi faydalı olacaktır ama bu uzun ve efor isteyen bir süreçtir. İşlerin kolaylaşması için devletimizin bu konuda çiftçiye daha fazla yardımda bulunması yerinde olacaktır. (Organik tohum, gübre dağıtımı, teşvik vs.) Çölleşmenin etkisiyle mineralinden arınmış bu toprağın tekrardan ıslah edilmesi ve tekrar tarıma elverişli hale getirilmesi gerekiyor.

Tarım yöntemi ve toprak ıslahatı üzerindeki bu çalışmalarla bölgeyi tekrar verimli bir yer haline getirmek mümkün. Yani hala bir geri dönüş şansımız var. Ayrıca bu durumda azalan yağış miktarlarındaki etkiyi de düşürmek gerekiyor. Bunu da gerçekten doğru ve yöntemli sulama çalışmalarıyla sağlayabiliriz. Ama elimizi çabuk tutmamız şart çünkü aksi takdirde zaman aleyhimize işliyor…